کلمه «Armageddon» «هَرْمَجِدُّن» واژه ‌ای است اصلاً یونانی که بنا به تعریف واژه نامه ‌های آمریکایی همچون فرهنگ «وبستر» به معنی نبرد نهایی حق و باطل در آخر الزمان است. همچنین این واژه نام شهری است در منطقه عمومی شام که بنا به آن چه در باب شانزدهم مکاشفات یوحنا، در عهد جدید آمده است، جنگی عظیم در آن جا رخ می‌ دهد و مرحله حاضر از زندگی بشر در آن زمان پایان می‌ یابد. به عبارتی نبرد مذکور، مقدمه تحولی بزرگ است که سرنوشت نهایی آدمی بر روی کره زمین به آن بستگی دارد.

حادثه شریف ظهور، حادثه‌ ای بزرگ است و قدرت ‌های بزرگ جهان، سیاست خارجی خود را بر مبنای حوادثی که پیش از آن رخ می ‌دهد جهت داده و نقشه‌ های نظامی خود را به شکلی سامان داده ‌اند که آمادگی ‌های لازم برای این حادثه در آن ملحوظ باشند. این در حالی است که مؤسسات دینی و رسانه ‌های این دولت ‌ها نیز، مردم خود را برای پیشباز این حادثه آماده می‌ سازند.

این مؤسسات دینی به همراه رسانه ‌های دیداری و شنیداری این دولت ‌ها، از سال ‌های دهه هشتاد میلادی مردم خود را به ایمان جمعی به وقوع حادثه‌ ای بزرگ در سرزمین شام که به نبردی هسته ‌ای خواهد انجامید توجه داده‌اند. این مؤسسات پیوسته مردم خود را به ایمان به این نکته فرا می ‌خوانند که به زودی لشکری از دشمنان مسیح که بدنه اصلی آن از میلیون ‌ها نظامی تشکیل یافته،‌ از عراق حرکت می‌ کند و پس از گذشتن از رود فرات – که در آن زمان به خشکی گراییده است- به سوی قدس رهسپار می ‌شود.

اما نیروهای مؤمن به مسیح، راه این لشکر را سد کرده و همگی در «آرماگدون» با یکدیگر برخورد خواهند کرد و در این مکان است که درگیری اتفاق خواهد افتاد. صخره ‌ها ذوب می‌ شوند... دیوارها بر زمین فرو می ‌غلتند... پوست تن انسان ‌ها در حالی که ایستاده ‌اند ذوب شده و میلیون ‌ها نفر از بین می‌ روند... و این نبردی نهایی و هسته‌ ای است سپس مسیح برای بار دوم از جایگاه بلند خود بر زمین فرود می‌ آید و پس از چندی زمام رهبری جهان را در دست گرفته و صلح جهانی را برقرار می‌ کند. او دولت صلح را بر زمین نو و زیر آسمانی تازه بنا می‌ کند و این مهم را از مرکز فرماندهی خود در قدس عملی می‌ سازد.

یک بررسی انجام گرفته از سوی مؤسسه «تلسن» که در اکتبر سال 1985 م. به نشر رسیده است؛ نشان می ‌دهد که در حال حاضر 61 میلیون آمریکایی در انتظار واقعه آرماگدون گوش خوابانده‌ اند و این در حالی است که ذکر مؤسسات دینی و ایستگاه‌ های رادیو تلویزیونی که به این مهم پرداخته‌ اند؛ در این مجال میسر نیست.

مؤسسات دینی آمریکایی این نکته را روشن ساخته ‌اند که سپاهی که از عراق به سوی قدس رهسپار خواهد شد، بنا به پیشگویی حرقیال (فصل 38 و 39) از نظامیانی از عراق، ایران، لیبی، سودان و قفقاز در جنوب روسیه تشکیل می ‌شوند. مدارس انجیلی در آمریکا بر پایه این تحلیل که واقعه آرماگدون تنها حادثه ‌ای است که بازگشت دوباره مسیح را به زمین ممکن می‌ سازد... و این واقعه‌ای بسیار نزدیک است، به تبلیغ این دیدگاه پرداخته ‌اند.

آرماگدونی که این عده از آن سخن می‌ گویند، همان حادثه عظیمی است که پیش از ظهور مهدی (ع) رخ خواهد داد، همان حادثه بزرگی که ائمه ما (ع)، نام «قرقیسیا» را بر‌ آن اطلاق کرده‌اند. ائمه ما، از این نکته خبر داده‌ اند که میلیون ‌ها نظامی از آمریکا، اروپا، روسیه، ترکیه، مصر و دول مغرب عربی به اضافه سربازانی از سرزمین شام شامل کشورهای سوریه، اردن، لبنان، فلسطین و اسراییل همگی در ناحیه‌ ای در این محدوده تحت عنوان «قرقیسیا» با یکدیگر برخورد کرده و پس از حصول درگیری، این سفیانی است که همگی را چونان کشتزاری درو شده در هم می‌ کوبد و از صحنه نبرد پیروز بیرون می‌آید. در صحیحه میسر از امام باقر (ع) نقل است که فرمود: «ای میسر! از این جا تا قرقیسیا چقدر راه است؟» عرض کردم: «همین نزدیکی‌ ها در ساحل فرات قرار دارد.» سپس فرمودند: «اما در این ناحیه واقعه‌ ای اتفاق خواهد افتاد که از زمانی که خداوند متعال آسمان‌ ها و زمین را آفریده بی‌ سابقه بوده، چنان‌که تا وقتی آسمان‌ ها و زمین برپا هستند هم، واقعه ‌ای همچون آن اتفاق نخواهد افتاد... سفره ‌ای است که درندگان زمین و پرندگان آسمان از آن سیر می ‌شوند.» امثال این روایات از امام صادق (ع) و سایر ائمه نقل شده است.

به هر حال مؤسسات دینی انجیلی آمریکا و اروپا آن چه را روانشناسان گفته ‌اند در قضیه بازگشت دوباره مسیح به زمین پس از حادثه آرماگدون، به کار بسته و به این گفته قائل ‌اند که بی ‌گمان امکان تحقق هر نوع پیشگویی ابتدا به ایمان مردم به آن و به پافشاری آنها بر ضرورت به کرسی نشستن آن و همچنین به شمار نفرات آنها و شمار نفرات کسانی بستگی دارد که رهبری کاروان تبلیغاتی به راه افتاده برای تحقق بخشیدن به آن پیشگویی را بر عهده دارند. (موعود نامه/ مجتبی تونه‌ای)

دو تحقیق در این زمینه قابل بررسی و تبیین است:

بیان اول:

برخی از دانشمندان، یکی از علایم ظهور امام مهدی(ع) را وقوع معرکه جنگی در منطقه‌ ای به نام «هرّ مجدون» و به تعبیر روایات «قرقیسا» می‌ دانند. این قضیه حتی در کتب اهل کتاب نیز به آن اشاره شده است. (رؤیای یوحنا، 16/16013؛ سفر زکریا، 14/1-5؛ کتاب مقدس ص 843).

اهل کتاب از یهود و نصارا این معرکه جنگی را بس عظیم و خطرناک می‌ دانند که در پایان تاریخ بشر اتفاق خواهد افتاد.

«هرمجدون» کلمه‌ ای است مشتق از «هر» به معنای کوه، «مجدوّ» که اسم وادی یا کوه کوچکی در شمال فلسطین است. اهل کتاب گمان می‌ کنند مساحت معرکه این جنگ از منطقه مجدو، در شمال فلسطین تا ایدوم در جنوب امتداد دارد (حدود دویست مایل)(شبکه معلومات،ص4).

آنان معتقدند: در این جنگ لشکری با حدود 400 میلیون نفر شرکت خواهند داشت. (شبکه معلومات ص2). لشکری که از عراق، ایران، لیبی، سودان و قفقاز در جنوب روسیه تشکیل شده است.(مجله الفکر الجدید، شماره 15 و16).

دکتر عبد الکریم زبیدی می‌ گوید: «... این حادثه همان حادثه بزرگی است که قبل از ظهور امام مهدی(ع) تحقق خواهد یافت و در روایات از آن به معرکه «قرقیسیا» یاد شده است. در آن واقعه میلیون‌ها لشکر از آمریکا، اروپا، روسیه، ترکیه، مصر و دولت‌های مغرب عربی و لشکریانی از شهر‌های شام؛ یعنی، سوریه، اردن، لبنان، فلسین و اسرائیل شرکت خواهند داشت. همگی در منطقه‌ ای به نام قرقیسیا از بلاد شام با هم مواجهه خواهند داشت و سفیانی در این هنگام خروج خواهد کرد...».(مجله الفکر الجدید، 15 و 16).

کلینی به سند خود از امام باقر(ع) نقل کرده که به میسر فرمود: ای میسر! چه مقدار بین شما و قرقیسیا فاصله است؟ عرض کرد: نزدیک «شاطئ فرات» است. حضرت فرمود: «اما انه سیکون بها وقعة لم یکن مثلها منذ خلق الله تبارک و تعالی السموات و الارض و لا یکون مثلها ما دامت السموات و الارض مادبة للطیر تشبع منها سباع الارض و طیور السماء...».(کافی، ج8، ص245، ح451). آگاه باش که در آن مکان، واقعه ‌ای اتفاق خواهد افتاد که نظیر آن از زمان خلقت آسمان‌ ها و زمین از جانب خداوند ـ تبارک و تعالی ـ اتفاق نیفتاده است و نخواهد افتاد. آنجا محل پذیرایی پرندگان خواهد بود. درندگان زمین و پرندگان آسمان از آن سیر خواهند شد».

از مجموع روایات استفاده می ‌شود که فرمانده عملیاتی این جنگ از جانب دشمنان اسلام، شخصی به نام سفیانی است. او کسی است که به کمک مراکز جاسوسی یهود و آمریکا، در میان مردم تفرقه انداخته و مردم را بر ضد شیعیان اهل بیت تحریک خواهد کرد و نیز بعد از پناه بردن امام زمان(ع) به کعبه با عده ‌ای از یاران خود، در صدد مقابله با حضرت بر خواهد آمد که خود او با لشکریانش در منطقه‌ ای به نام «بیدا» به زمین فرو خواهند رفت.

در همین جنگ است که بنیه یهود از هم پاشیده شده و بسیاری از آنها نابود خواهند شد. بخاری به سندش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: « قیامت برپا نمی ‌شود تا آنکه شما با یهود بجنگید؛ در آن هنگام به حدی از آنان کشته خواهد شد که حتی سنگی که یک یهودی در آن پناه گرفته، می‌ گوید: ای مسلمان! این یهودی است که در کنار من پناه گرفته، او را به قتل برسان».(صحیح بخاری، ج3، ص232). (علی اصغر رضوانی، موعود شناسی و پاسخ به شبهات)

بیان دوم:

نبرد قرقیسیا:

سفیانی پس از سرکوب مخالفان، هدفی جز حمله به عراق ندارد. از این رو، با سپاهی بزرگ به سمت عراق رهسپار می ‌شود. در میانه راه در منطقه‌ ای به نام قرقیسیا(شهری در سوریه در محل اتصال رود خابور و فرات)، جنگی هولناک درمی ‌گیرد و بسیاری کشته می‌ شوند.

در تعدادی از احادیث پیشوایان دینی از جنگ «قرقیسیا» خبر داده‌ اند. امام صادق(ع) در حدیثی فرمودند: «ان لله مائدة [مأدبة] بقرقیسیاء یطلع مطلع من السماء فینادی: یا طیر السماء و یا سباع الارض، هلموا الی الشبع من لحوم الجبارین»؛«برای خداوند و در قرقیسا سفره‌ ای(غذایی) است. از آسمان ندا دهنده‌ ای آشکار می ‌شود و آواز می ‌دهد: ای پرندگان آسمان و ای درندگان زمین، بشتابید برای سیر شدن از گوشت ستمگران!»(نعمانی، الغیبه، ص389، ح63).

روایتی دو گروه درگیر این جنگ را فرزندان عباس و مروانی خوانده است، اما چهار حدیث دیگر سفیانی را یکی از طرف‌ های درگیری می‌ دانند، از جمله حضرت علی(ع) فرموده است:

«یظهر السفیانی علی الشام ثم یکون بینهم وقعة بقرقیسیا حتی تشبع طیر السماء و سباع الارض من جیفهم...»؛«سفیانی بر شام غلبه می ‌کند. سپس میان آنها در منطقه قرقیسیا جنگی در خواهد گرفت در آن جنگ، آنقدر کشته می ‌شوند که پرندگان آسمان و درندگان زمین از مردارشان سیر می‌ شوند».(عقد الدرر، ص87، باب 4، فصل2).

از میان روایات یاد شده، تنها این حدیث امام باقر(ع) از سند معتبری برخوردار است:

«... و یمر جیشه بقرقیسیا فیقتلون بها فیقتل من الجبارین مأة الف ... ؛ ... سپاه سفیانی به قرقیسیا می‌رسند و در آنجا نبردی در می‌ گیرد و از ستم گران صد هزار نفر کشته می‌ شوند...»(نعمانی، الغیبه،ص392، باب 14، ح67).

از میان این روایات، به حدیثی که طرف ‌های درگیر جنگ قرقیسیا فرزندان عباس و مروانی برمی شمرد، به لحاظ خبر واحد بودن و ضعف سند و مخالفت با دیگر روایات، نمی‌ توان اعتماد کرد. اما بر اساس روایت معتبر پیش گفته و سایر روایاتی که مؤید این حدیث‌ اند، چند مطلب را می‌ توان بیان کرد:

1. نبرد قرقیسیا واقع خواهد؛

2. یکی از متخاصمین، سفیانی است؛

3. دو طرف درگیری اهل باطل ‌اند؛

4. این نبرد، تلفات انسانی فراوانی بر جای خواهد گذاشت؛

5. سپاه سفیانی، علی رغم تلفات سنگین، پیروز این نبرد است.

روایات به انگیزه این نبرد اشاره نکرده ‌اند؛ اما این احتمال وجود دارد که نبرد یاد شده به دلیل مقاومت حاکمان آن سرزمین، در برابر زیاده خواهی ‌های سفیانی باشد؛ چرا که سفیانی برای رسیدن به کوفه، تمام مسیر شام تا کوفه را تصرف خواهد کرد.

در روایات درباره طرف دیگری که در نبرد قرقیسیا می‌ رزمد، چیزی نیامده است. همچنان که گذشت از روایات یاد شده تنها بر حق نبودن دو گروه متخاصم را می ‌توان فهمید. در روایت معتبر دیگری امام باقر(ع) فرموده است: «... کفی بالسفیانی نقمة لکم من عدوکم و هو من العلامات لکم، مع ان الفاسق لو قد خرج لمکثتم شهرین بعد خروجه لم یکن علیکم بأس حتی یقتل خلقا کثیرا دونکم ...»؛«... سفیانی برای عذاب دشمنان شما بس است و او برای شما یکی از علامات است. وقتی این مرد فاسق قیام کرد، باکی بر شما نیست که یک یا دو ماه درنگ کنید تا این که او تعداد زیادی از غیر شما را بکشد ...» (همان، ص417، باب 18، ح3).

این روایت هر چند به نبرد قرقیسیا تصریح نکرده، اما به قرینه سایر روایات، به احتمال فراوان درباره جنگ یاد شده خواهد بود، و بر این اساس، از این روایت فهمیده می‌ شود که: طرف دیگر این نبرد نیز از دشمنان شیعه است. (نصرت الله آیتی، سفیانی از ظهور تا افول)

به نظر می ‌آید آنچه قابل پذیرش است، اصل وقوع درگیری ها است. اما در رابطه با جزئیات نمی ‌توان سخن دقیقی گفت. باید توجه داشت که انسان بر اساس قدرت اختیار خود، می‌ تواند امور را تغییر دهد، و قرآن و روایات به این نکته تصریح دارند.